std 6 chepter 9 સ્વાધ્યાયના પ્રશ્નો

 

1. નીચેનામાંથી કઈ સજીવ પ્રાણીઓની વિશેષતાઓ છે?

(i) શ્વસન (ii) પ્રજનન (iii) અનુકૂલન (iv) ઉત્સર્જન

નીચેના વિકલ્પોમાંથી સાચો જવાબ પસંદ કરો:

(a) (i), (ii) અને (iv) માત્ર (b) (i) અને (ii) જ

(c) (ii) અને (iv) માત્ર (d) (i), (ii), (iii) અને (iv)

2. નીચેનામાંથી કયું વસવાટ ન કહી શકાય?

(a) ઊંટ સાથેનું રણ.

(b) માછલીઓ સાથેનું તળાવ.

(c) જંગલી પ્રાણીઓ સાથેનું જંગલ.

(d) ચરતા ઢોર સાથે ખેતીની જમીન.

3. નીચેનામાંથી કયું વિસર્જન વિશે ખોટું વિધાન છે?

(a) ઉત્સર્જન છોડમાં થાય છે.

(b) ઉત્સર્જન છોડ અને પ્રાણીઓ બંનેમાં થાય છે.

(c) ઉત્સર્જન એ માત્ર વધારાના પાણીમાંથી છુટકારો મેળવવાની પ્રક્રિયા છે.

(d) સ્ત્રાવ એ ઉત્સર્જનની એક પદ્ધતિ છે.

4. અળસિયા તેમના દ્વારા શ્વાસ લે છે

(a) ત્વચા (b) ગિલ્સ (c) ફેફસાં (d) સ્ટોમાટા

5. છોડની કેટલીક વિશેષતાઓ નીચે મુજબ છે

(i) તેઓ બાષ્પોત્સર્જન દ્વારા ઘણું પાણી ગુમાવે છે.

(ii) તેમના પાંદડા હંમેશા પહોળા અને સપાટ હોય છે.

(iii) તેઓ બાષ્પોત્સર્જન દ્વારા બહુ ઓછું પાણી ગુમાવે છે.

(iv) તેમના મૂળ જમીનમાં ખૂબ ઊંડા ઊગે છે.

 ઉપરોક્ત લક્ષણોના સંયોજનોમાંથી કયા રણના છોડની લાક્ષણિકતા છે?

(a) (i) અને (ii) (b) (ii) અને (iv) (c) (ii) અને (iii) (d) (iii) અને (iv)

6. નીચેનામાંથી કયું ઉત્તેજનાના પ્રતિભાવનું ઉદાહરણ નથી?

(a) જ્યારે આપણે સ્વાદિષ્ટ ખાદ્યપદાર્થો જોઈએ છીએ ત્યારે મોંમાં પાણી આવે છે.

(b) જ્યારે સ્પર્શ કરવામાં આવે ત્યારે મીમોસા છોડના પાંદડા બંધ થઈ જાય છે.

(c) જ્યારે કોઈ વસ્તુ અચાનક આપણી દિશામાં ફેંકાય ત્યારે આપણી આંખો બંધ કરવી.

(d) ઇંડામાંથી બહાર નીકળતું બચ્ચું.

7. બૂઝો એક પ્રાણીની સામે આવે છે જેનું શરીર વહેતું અને લપસણો હોય છે. પ્રાણીનું રહેઠાણ શું છે?

(a) પાણી (b) રણ (c) ઘાસની જમીન (d) પર્વત

8. છોડમાં શ્વસન માટે નીચેનામાંથી કયું સાચું છે?

(a) શ્વસન દિવસના સમયે જ થાય છે.

(b) શ્વસન માત્ર રાત્રે જ થાય છે.

(c) શ્વસન દિવસ અને રાત્રિ બંને સમયે થાય છે.

(d) શ્વસન ત્યારે જ થાય છે જ્યારે છોડ ખોરાક ન બનાવતો હોય.

1. નિવાસ્થાન શું છે?

જવાબ: પ્રાણીઓ જ્યાં રહે છે તે આજુબાજુનું રહેઠાણ કહેવાય છે. જીવો તેમના ખોરાક, પાણી, હવા, આશ્રય અને અન્ય જરૂરિયાતો માટે તેમના નિવાસસ્થાન પર આધાર રાખે છે. આવાસનો અર્થ થાય છે રહેવાની જગ્યા.

2. રણમાં ટકી રહેવા માટે થોર  કેવી રીતે અનુકૂલિત થાય છે?

જવાબ: થોર રણમાં જીવવા માટે અનુકૂલિત થાય છે જેમ કે તેમની પાસે છે

(i) બાષ્પોત્સર્જન દ્વારા પાણીના નુકશાનને રોકવા માટે કોઈ પાંદડાં કે કાંટાળાં પાંદડાં નથી.

(ii) સ્ટેમને એવી રીતે સંશોધિત કરવામાં આવે છે કે તે પ્રકાશસંશ્લેષણ કરે છે અને પાણીનું સંરક્ષણ કરે છે.

(iii) પાણીને શોષવા માટે તેમના મૂળ જમીનમાં ખૂબ જ ઊંડે સુધી જાય છે.

3. ખાલી જગ્યાઓ ભરો:

(a) વિશિષ્ટ લક્ષણોની હાજરી જે છોડ અથવા પ્રાણીને ચોક્કસ નિવાસસ્થાનમાં રહેવા માટે સક્ષમ બનાવે છે તેને ___________ કહેવાય છે.

(b) જમીન પર રહેતા છોડ અને પ્રાણીઓના રહેઠાણને _________________ આવાસ કહેવાય છે.

(c)પાણીમાં રહેતા છોડ અને પ્રાણીઓના રહેઠાણને ____________________ આવાસ કહેવાય છે.

(d) માટી, પાણી અને હવા નિવાસસ્થાનના ____________ પરિબળો છે.

(e) આપણી આજુબાજુના ફેરફારો કે જે આપણને તેનો પ્રતિસાદ આપે છે તેને કહેવામાં આવે છે

જવાબ:

(a) અનુકૂલન

(b) ભૂ-નિવાસ

(c) જળચર

(d) અજૈવિક

(e) ઉત્તેજના

4. નીચેની સૂચિમાંથી કઈ વસ્તુઓ નિર્જીવ છે?

 હળ, મશરૂમ્સ, સિલાઈ મશીન, રેડિયો, બોટ, પાણી,  અળસિયા. 

જવાબ:

હળ, સિલાઈ મશીન, રેડિયો, બોટ અને પાણી નિર્જીવ છે.

5. નિર્જીવ વસ્તુનું ઉદાહરણ આપો જે જીવંત વસ્તુના કોઈપણ બે લક્ષણો દર્શાવે છે.

જવાબ: નિર્જીવ વસ્તુનું ઉદાહરણ વાદળ છે જે જીવંત વસ્તુઓની નીચેની બે લાક્ષણિકતાઓ દર્શાવે છે:

(i) તે કદમાં વધે છે

(ii) તે હલનચલન દર્શાવે છે.

6. નીચેનામાંથી કઈ નિર્જીવ વસ્તુઓ એક સમયે જીવંત વસ્તુનો ભાગ હતી?

માખણ, ચામડું, માટી, ઊન, ઇલેક્ટ્રિક બલ્બ, રસોઈ તેલ, મીઠું, સફરજન, રબર.

જવાબ: માખણ, ચામડું, ઊન, રસોઈ તેલ, સફરજન અને રબર એ નિર્જીવ વસ્તુઓ છે જે એક સમયે જીવંત વસ્તુનો ભાગ હતી.

7. જીવંત વસ્તુઓની સામાન્ય લાક્ષણિકતાઓની યાદી બનાવો.

જવાબ: જીવંત વસ્તુઓની કેટલીક સામાન્ય લાક્ષણિકતાઓ છે:

વૃદ્ધિ

ચળવળ

પ્રજનન

શ્વસન

પ્રતિભાવ

ઉત્સર્જન

8. ત્યાં રહેતા પ્રાણીઓ માટે ઘાસના મેદાનોમાં અસ્તિત્વ ટકાવી રાખવા માટે ઝડપ શા માટે મહત્વપૂર્ણ છે તે સમજાવો. (સંકેત: ઘાસના મેદાનોમાં પ્રાણીઓને છુપાવવા માટે થોડા વૃક્ષો અથવા સ્થાનો છે).

જવાબ: ઘાસના મેદાનોમાં, પ્રાણીઓને છુપાવવા માટે થોડા વૃક્ષો અથવા સ્થાનો છે. જ્યારે તેમનો દુશ્મન હુમલો કરે છે ત્યારે તેમને સુરક્ષિત જગ્યાએ પહોંચવા માટે ઝડપથી દોડવું પડે છે. જો તેઓ નિષ્ફળ જાય, તો તેઓ પોતાનો જીવ ગુમાવે છે. તેથી, ઘાસના મેદાનના પ્રાણીઓના અસ્તિત્વ માટે ઝડપ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.